Για Ποια Δημοκρατία μας Μιλάτε Πάλι;

Ένα τεράστιο γεγονός συγκλονίζει την Αθήνα. Αντιεξουσιαστές ξεχύνοται στους δρόμους κάνοντας ζημιές στο διάβα τους, με αίτημα να πέσει η εξουσία εδώ και τώρα. Η παρούσα κυβέρνηση αντιστέκεται και στην προσπάθεια της να γλυτώσει το λυντσάρισμα, βρίσκει καταφύγιο στην Ακρόπολη. Όχι. Δεν συντελείται την στιγμή αυτή η κατάλυση της Δημοκρατίας, αλλά η γέννηση της, από μία όχι και τόσο πολύ γνωστή ιστορία.

Βρισκόμαστε στο έτος 508 π.Χ, όταν η Αθήνα συγκλονίζεται από ένα εξαιρετικά πρωτόγνωρο γεγονός. Καθώς ο μεταρρυθμιστής Κλεισθένης υπόκειτο σε Εξορία από την πόλη, μαζί με καμιά εφτακοσιά "καταραμένες" οικογένειες (οι Αλκμεωνίδες*), ο κορυφαίος εχθρός του και ηγέτης της Αθήνας εκείνη την περίοδο Ισαγόρας, συνέχισε να διαλύει τα τελευταία απομεινάρια της παραδοσιακής κυβέρνησης της πόλης, με τη βοήθεια των Σπαρτιάτων συμμάχων του.

Κανένας άνθρωπος όμως, δεν είχε συνειδητοποιήσει αρκετά τη δύναμη και τα κοχλάζοντα συναισθήματα των απλών Αθηναίων εκείνη την περίοδο. Έτσι, όταν μια ταραχή μετατράπηκε σε εξέγερση μεγάλης κλίμακας και οι δύο ηγέτες εξεπλάγησαν.

Για δύο μέρες και νύχτες, άνθρωποι που θεωρούνταν πάντοτε οι κατώτεροι, παγίδευσαν τον Ισαγόρα και τους Σπαρτιάτες συμμάχους του στην Ακρόπολη. Χωρίς να είναι προετοιμασμένοι και συγκλονισμένοι από την ενωμένη κατακραυγή εναντίον τους, οι δεύτεροι αναγκάστηκαν να συμφωνήσουν σε μια ταπεινωτική ανακωχή. Οι Σπαρτιάτες έφυγαν από την Αθήνα για την πατρίδα τους, ενώ οι συντρόφοι του Ισαγόρα εκτελέστηκαν. Ο επίδοξος τύραννος πάντως με κάποιο τρόπο, κατάφερε να διαφύγει.

Μια νέα αυγή ανατέλλει για την ανθρωπότητα. Για πρώτη φορά στην γνωστή ιστορία, απλοί ανθρώποι καταλαμβάνουν την εξουσία, χωρίς να την αναθέσουν σε κάποιον άλλο, αλλά ανακαλούν από την εξορία τον Κλεισθένη, ζητώντας από αυτόν να οικοδομήσει την πρώτη κυβέρνηση στον κόσμο, στην οποία όλοι αυτοί που θα κυβερνούν και θα έχουν την εξουσία (κράτος) στα χέρια τους και θα παίρνουν τις αποφάσεις, να είναι ίδιος Δήμος (δηλαδή το σύνολο των ενηλίκων, αρρένων, ελεύθερων Αθηναίων). Έτσι έχουμε την γέννηση για πρώτη φορά του πολιτεύματος που ονομάζεται Δημοκρατία και φυσικά δεν έχει καμιά σχέση με το δικό μας σήμερα που ονομάζουμε καταχραστικά ως τέτοιο.

Πώς όμως δίνουμε την ονομασία σε ένα πολίτευμα;

Η ονομασία ενός πολιτεύματος, είναι πάντοτε η απάντηση στην ερώτηση "Ποιος άρχει;" Ποιος δηλαδή σε ένα κράτος επιλέγει ποιοι θα είναι οι νόμοι με τους οποίους θα κυβερνάται, ποιοι θα δικάζουν για τις διαφορές που θα προκύπτουν και τέλος ποιοι θα παίρνουν τις αποφάσεις και με ποιο τρόπο. Άρα τα πολιτεύματα που προκύπτουν, είναι τριών ειδών: Μοναρχικά (όπου άρχει ένα άτομο), Ολιγαρχικά (όπου άρχουν λίγοι, ή οι εκλεκτοί) και Δημοκρατικά (όπου άρχουν όλοι αυτοί που θεωρούνται οι πολίτες - δήμος).

Έγραψα στα γρήγορα αυτό το μικρό κείμενο, για την κατάχρηση της λέξης Δημοκρατία που γίνεται σήμερα πάλι, με αφορμή αυτή την φορά τα καταδικαστέα γεγονότα στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ. Γιατί να μην είναι όμως καταδικαστέα και η κατάχρηση που γίνεται, όπως και η καπύλευση της λέξης Δημοκρατία, ενώ τα πλείστα πολιτεύματα σήμερα (συμπεριλαμβανομένου και του δικού μας), είναι στην βάση τους ολιγαρχικά; Άξιον απορίας, ΠΑΛΙ.

************************************************************************************************

* Οι Αλκμεωνίδες ήταν ένα αριστοκρατικό γένος στην αρχαία Αθήνα, οι οποίοι ήταν από τις ισχυρές οικογένειες τις πόλης και οι οποίοι θεωρούνταν υπεύθυνοι για το Κυλώνειο Αγος, την κατάρα στην οποία οι Αθηναίοι απέδιδαν, την αιτία για τα δεινά και τις κακουχίες που έπληξαν την πόλη τους. Η "κατάρα" αυτή ξεκίνησε όταν ο ολυμπιονίκης Κύλωνας μαζί με τους οπαδούς του, στην αποτυχία τους να αναλάβουν την εξουσία της πόλης, σφάχτηκαν με διαταγή του Αλκμεωνίδη Μεγακλή, ενώ προηγουμένως είχαν καταφύγει ως ικέτες στον ναό της Πολιάδος Αθήνας. Με την πράξη του αυτή ο Μεγακλής, έσπασε το ιερό έθιμο στο οποίο απαγορευόταν η θανάτωση των ικετών στους ναούς, οι οποίοι θεωρούνταν προστατευόμενοι των Θεών.